Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Lubiszewie, znane obecnie jako Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia, wyrasta z nadwiślańskiego krajobrazu jako jedno z najstarszych i najbardziej malowniczo położonych miejsc kultu maryjnego na Pomorzu. Usytuowane na lekkim wyniesieniu ponad polami i wsią Lubiszewo Tczewskie, przyciąga nie tylko pielgrzymów, lecz także miłośników historii, architektury i spokojnych, kociewskich pejzaży.
Lubiszewo Tczewskie to miejsce, w którym historia splata się z krajobrazem w sposób wyjątkowo naturalny: średniowieczny kościół, ceglany, gotycki, stoi tu praktycznie od czasów, gdy na Pomorzu panowali książęta, joannici i później Krzyżacy. Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia stało się z biegiem wieków duchowym sercem okolicy, a kult gotyckiej figury Madonny z Dzieciątkiem, słynącej łaskami, rozchodził się daleko poza granice Kociewia.
Atmosfera tego miejsca jest bardzo specyficzna: łączy w sobie ciszę małej wsi, majestat starej, ceglanej świątyni i żywy, wciąż aktualny kult maryjny, którego apogeum przypada na wrześniowe odpusty. Przyglądając się z zewnątrz skromnej bryle kościoła, trudno na pierwszy rzut oka domyślić się, jak wiele warstw historii i ile osobistych ludzkich historii kryje się za tutejszym sanktuarium.
Położenie i pierwsze wrażenia
Sanktuarium znajduje się w Lubiszewie Tczewskim, niewielkiej miejscowości kilka kilometrów od Tczewa, w diecezji pelplińskiej, na obszarze malowniczego Kociewia. Kościół Świętej Trójcy, który pełni funkcję sanktuarium, wyrasta tu niczym naturalne zwieńczenie wiejskiej zabudowy, otoczony polami, z delikatnie opadającym terenem w stronę doliny Wisły.
Przyjeżdżając od strony Tczewa, już z pewnej odległości widać smukłą, dość prostą wieżę świątyni, która prowadzi wzrok ku niebu i stanowi charakterystyczny punkt orientacyjny w krajobrazie. Otoczenie kościoła – zadbany cmentarz, alejki, zieleń, a także nowsze elementy, jak ołtarz polowy i droga krzyżowa – tworzą wrażenie miejsca, gdzie sacrum mocno wpisane jest w codzienne życie mieszkańców.
Rys historyczny sanktuarium
Początki parafii w Lubiszewie sięgają końca XII wieku, kiedy książę Grzymisław kazał wznieść dla tutejszej wspólnoty pierwszy, drewniany kościół Świętej Trójcy, konsekrowany w 1198 roku przez biskupa kujawskiego Stefana. Przez kolejne stulecia świątynia związana była z joannitami, a następnie z Krzyżakami, będąc jednym z ważniejszych punktów kościelnych na Pomorzu Nadwiślańskim.
Około 1348 roku na miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła powstała nowa, ceglana świątynia gotycka o skromnych, ale wyraźnych formach, która w zasadniczym kształcie zachowała się do dziś. W 1823 roku przedłużono zachodnią część nawy i dobudowano wieżę, nadając bryle znany współcześnie, nieco wydłużony kształt, łączący średniowieczny trzon z dziewiętnastowiecznymi przekształceniami.
Droga do rangi sanktuarium
Choć historia kościoła w Lubiszewie jest średniowieczna, sam status sanktuarium maryjnego jest stosunkowo młody i wiąże się ze świadomą pracą duszpasterzy w XX wieku. Już w 1953 roku ówczesny proboszcz, ks. Paweł Lubieński, rozpoczął starania o oficjalne ustanowienie sanktuarium Matki Bożej, a po jego śmierci dzieło kontynuował ks. Roman Misiak.
Decydujący przełom nastąpił w latach 90. XX wieku, kiedy diecezjalne władze kościelne przygotowywały uroczystą koronację cudownej figury Madonny z Dzieciątkiem. Koronacja odbyła się w 1997 roku, a dekret biskupa pelplińskiego ustanowił w Lubiszewie oficjalnie Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia; od tego czasu każdy proboszcz pełni funkcję kustosza sanktuarium.
Kościół Świętej Trójcy – architektura
Świątynia jest jednonawowym, gotyckim kościołem z cegły, wzniesionym na kamiennej podmurówce, typowym dla wiejskich kościołów Pomorza z XIV wieku. Ceglane ściany, zwieńczone prostym szczytem, urozmaicają wąskie, ostrołukowe okna, które wpuszczają do wnętrza miękkie, rozproszone światło, szczególnie nastrojowe pod koniec dnia.
Dobudowana w XIX wieku wieża, wkomponowana w bryłę od zachodu, jest stosunkowo smukła i pozbawiona przesadnych dekoracji, co dobrze harmonizuje z gotycką prostotą korpusu. Wnętrze, choć niezbyt rozległe, sprawia wrażenie przytulnego, a jednocześnie podniosłego – drewniane wyposażenie, polichromie i ołtarze dodają mu ciepła, kontrastując z chłodem cegły i kamienia.
Wyposażenie wnętrza świątyni
Wnętrze kościoła kryje cenne elementy wyposażenia, gromadzone przez stulecia przez parafian i dobrodziejów świątyni. Najcenniejsze są ołtarze i rzeźby, a zwłaszcza gotycka figura Madonny, która znajduje się w bocznym ołtarzu i stanowi centrum kultu maryjnego.
Ważnym elementem wnętrza są także organy z 1914 roku, sześćnastogłosowy instrument, który wypełnia przestrzeń kościoła głębokim, szlachetnym brzmieniem podczas niedzielnych liturgii i uroczystości odpustowych. Wnętrze wzbogacają ponadto rozmaite wota dziękczynne, obrazy i tablice pamiątkowe, przypominające o osobistych historiach pielgrzymów i parafian, którzy doświadczyli w tym miejscu duchowego wsparcia.
Gotycka figura Matki Bożej Pocieszenia
Głównym przedmiotem kultu w sanktuarium jest gotycka figura Madonny z Dzieciątkiem, datowana na około 1380 rok, o wysokości około 80 cm, wywodząca się z tzw. Pomorskiego Warsztatu Madonn. Jest to rzeźba o charakterystycznych, miękkich liniach, z wyraźnym kontrapostem postaci, w której delikatny uśmiech Maryi i czuły gest wobec Dzieciątka nadają całości łagodny, pełen ciepła wyraz.
Pierwotnie figura znajdowała się w prywatnej kaplicy rodu Czarlińskich w pobliskim Stanisławiu, a do Lubiszewa trafiła dopiero w 1728 roku, kiedy przeniesiono ją do kościoła Świętej Trójcy w uroczystej procesji, która przyciągnęła około 10 tysięcy wiernych. Ten moment zapoczątkował intensywny rozwój kultu maryjnego w Lubiszewie, a sama figura zaczęła być określana jako łaskami słynąca Matka Boża Pocieszenia.
Korony i wota dziękczynne
Na skroniach Madonny i Dzieciątka znajdują się złote korony, będące darem wdzięcznych wiernych i widocznym znakiem szczególnego kultu, jakim otacza się tu Matkę Bożą. Korony te są nie tylko ozdobą rzeźby, ale także materialnym świadectwem licznych próśb i podziękowań zanoszonych w tym miejscu przez całe pokolenia parafian i pielgrzymów.
W otoczeniu figury zgromadzono także inne wota – biżuterię, krzyżyki, medaliki czy tabliczki – które dokumentują konkretne ludzkie historie, często związane z uzdrowieniami, ocaleniem w wypadkach, rozwiązaniem trudnych sytuacji rodzinnych. Tworzą one cichy, ale bardzo wymowny komentarz do tytułu sanktuarium, ukazując Maryję jako Tę, która pociesza w cierpieniu i niepewności.
Życie religijne i odpusty
Rytm życia religijnego w sanktuarium wyznaczają przede wszystkim niedzielne i świąteczne Msze święte, a także liczne nabożeństwa maryjne, nowenny i adoracje, które gromadzą zarówno mieszkańców wsi, jak i wiernych z Tczewa oraz okolicznych miejscowości. Szczególne miejsce w kalendarzu zajmują uroczystości odpustowe ku czci Matki Bożej Pocieszenia, odbywające się w pierwszą niedzielę września, zazwyczaj pod przewodnictwem biskupa diecezjalnego.
Podczas odpustu sanktuarium zmienia się w tętniące życiem centrum pielgrzymkowe: na placu przed kościołem odprawiane są uroczyste Msze przy ołtarzu polowym, organizowane są procesje, a okolica wypełnia się pielgrzymami i stoiskami odpustowymi. Atmosfera przypomina wtedy dawne jarmarki odpustowe, w których sacrum i ludowa radość tworzą barwną, ale harmonijną całość.
Ołtarz polowy i Droga Krzyżowa
W 2007 roku, w dziesiątą rocznicę koronacji figury Matki Bożej, na tutejszym placu koronacyjnym konsekrowano ołtarz polowy oraz Drogę Krzyżową, pomyślane jako wotum wdzięczności za otrzymane łaski. Ołtarz polowy umożliwia sprawowanie liturgii na zewnątrz, zwłaszcza podczas dużych uroczystości, kiedy wnętrze kościoła nie jest w stanie pomieścić wszystkich wiernych.
Droga Krzyżowa, usytuowana w bezpośrednim sąsiedztwie świątyni, wpisuje się w krajobraz sanktuarium, łącząc modlitewną zadumę nad Męką Pańską z kontemplacją spokojnej kociewskiej przyrody. W sezonie wiosenno-letnim stacje drogi krzyżowej stają się popularnym miejscem indywidualnej modlitwy, a także parafialnych nabożeństw pasyjnych.
Sanktuarium na tle Kociewia
Lubiszewo Tczewskie to jedna z najstarszych osad na Pomorzu Gdańskim, a tutejsza parafia uchodzi za najstarszą na Pomorzu Nadwiślańskim, co dodatkowo podnosi rangę sanktuarium na tle regionu. Położenie w sercu Kociewia sprawia, że wizyta w sanktuarium często łączona jest z poznawaniem lokalnej kultury, gwary, kuchni i innych zabytków okolic Tczewa.
Sam kościół bywa wymieniany w przewodnikach jako jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych regionu, ze względu na połączenie gotyckiej architektury, długiej historii parafii oraz wyjątkowego kultu maryjnego. Na tle bardziej znanych sanktuariów Pomorza, Lubiszewo wyróżnia się kameralną skalą, brakiem komercyjnego zgiełku i bardzo lokalnym charakterem pobożności.
Praktyczne informacje dla odwiedzających
Wstęp do sanktuarium i udział w nabożeństwach są bezpłatne; nie funkcjonuje tu system biletów, choć mile widziane są dobrowolne ofiary na utrzymanie świątyni. Obowiązuje strój odpowiedni do miejsca kultu: zakryte ramiona, unikanie zbyt krótkich spódnic czy spodenek, zachowanie ciszy i wyciszone telefony w kościele.
Kościół jest otwierany przede wszystkim w godzinach nabożeństw: w niedziele i święta Msze święte odprawiane są rano i przed południem, a także po południu, zgodnie z aktualnym porządkiem zamieszczonym na stronie sanktuarium. W dni powszednie liturgia zwykle sprawowana jest wieczorem, a w niektóre dni także rano; najlepiej sprawdzić bieżące godziny Mszy przed przyjazdem, ponieważ godziny mogą się zmieniać w zależności od okresu roku i świąt.
Do Lubiszewa Tczewskiego najwygodniej dotrzeć samochodem z Tczewa, kierując się lokalną drogą w stronę wsi, co zajmuje kilka–kilkanaście minut jazdy; przy sanktuarium znajdują się miejsca do parkowania wzdłuż ulicy i w otoczeniu kościoła. Istnieje również możliwość przyjazdu komunikacją publiczną, korzystając z autobusów kursujących w relacji Tczew – okoliczne miejscowości, przy czym rozkład warto sprawdzić z wyprzedzeniem, ponieważ częstotliwość kursów bywa ograniczona.
Zwiedzanie i zasady pobytu
Zwiedzanie kościoła najlepiej planować w godzinach, gdy świątynia jest otwarta między nabożeństwami, aby spokojnie przyjrzeć się wnętrzu, figurze Madonny i wyposażeniu bez zakłócania liturgii. W dni odpustowe, święta maryjne i większe uroczystości liczba wiernych znacząco rośnie, co tworzy wyjątkową atmosferę, ale utrudnia spokojne oglądanie detali architektonicznych.
Warto pamiętać o zachowaniu odpowiedniego szacunku dla charakteru miejsca – rozmowy najlepiej prowadzić na zewnątrz, a zdjęcia wykonywać dyskretnie, zwłaszcza w pobliżu ołtarza i figury Matki Bożej. Grupy pielgrzymkowe i wycieczkowe dobrze, gdy wcześniej kontaktują się z parafią, aby ustalić dogodny termin i ewentualnego przewodnika po sanktuarium.
Duchowy klimat sanktuarium
Klimat duchowy Lubiszewa opiera się na poczuciu ciągłości: te same mury, które widziały średniowieczne procesje i modlitwy joannitów, dziś są świadkami współczesnych próśb i podziękowań zanoszonych przed figurą Matki Bożej. W niewielkiej przestrzeni kościoła łatwo odczuć koncentrację na modlitwie – brak rozproszeń, cicha obecność innych wiernych, migoczące świece i delikatne światło wpadające przez gotyckie okna sprzyjają skupieniu.
Szczególnie wieczorne Msze i nabożeństwa, gdy za oknami powoli zapada zmrok, nadają sanktuarium wyjątkowo intymny charakter, w którym łatwo zrozumieć, dlaczego tutejsza Maryja nazywana jest Matką Bożą Pocieszenia. Otoczenie wsi i pól, pozbawione hałasu wielkiego miasta, wzmacnia wrażenie oddalenia od codziennego pośpiechu.
Znaczenie dla lokalnej społeczności
Dla mieszkańców Lubiszewa i okolic sanktuarium jest nie tylko miejscem modlitwy, ale także ważnym punktem odniesienia kulturowego i tożsamościowego – tu odbywają się chrzty, śluby, pogrzeby i najważniejsze święta rodzinne. Wspólnota parafialna współtworzy życie sanktuarium poprzez liczne grupy modlitewne, przygotowania do odpustów, dekoracje kwiatowe czy opiekę nad terenami wokół świątyni.
Obecność sanktuarium wpływa także na to, jak postrzegane jest samo Lubiszewo – wieś znana jest w regionie właśnie z kultu Matki Bożej Pocieszenia, co przyciąga pielgrzymki, wycieczki i gości zainteresowanych dziedzictwem Kociewia. W ten sposób miejsce modlitwy staje się jednocześnie żywym centrum lokalnej tradycji.
Lubiszewo jako cel turystyczno-pielgrzymkowy
Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia doskonale nadaje się jako punkt programu jednodniowej wycieczki po okolicach Tczewa, łączącej walory religijne, historyczne i krajobrazowe. Bliskość Tczewa, z jego mostami, zabytkową zabudową i Muzeum Wisły, sprawia, że wiele osób traktuje wizytę w Lubiszewie jako naturalne uzupełnienie poznawania Kociewia.
Dla pielgrzymów sanktuarium jest miejscem modlitwy i zawierzenia, natomiast dla miłośników architektury i historii – cennym przykładem wiejskiego gotyku z wyjątkowym, zachowanym wyposażeniem i nieprzerwaną tradycją parafialną od XII wieku. Niewymuszona, autentyczna atmosfera – pozbawiona nadmiernej komercjalizacji – stanowi duży atut w porównaniu z bardziej obleganymi sanktuariami.
Podsumowanie
Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej, czyli Matki Bożej Pocieszenia w Lubiszewie Tczewskim, łączy w sobie wszystkie cechy miejsca, które łatwo zapada w pamięć: długą, udokumentowaną historię, gotycką architekturę, wyjątkowy wizerunek maryjny i zakorzenienie w lokalnej tradycji Kociewia. Wizyta tutaj pozwala przenieść się o kilka stuleci wstecz, a jednocześnie obserwować bardzo współczesne, żywe życie religijne niewielkiej parafii.
Dla jednych będzie to przede wszystkim przestrzeń modlitwy przed figurą Matki Bożej Pocieszenia, dla innych – punkt na trasie poznawania pomorskiego dziedzictwa sakralnego, ale w obu przypadkach trudno nie docenić spokojnej, gościnnej atmosfery tego sanktuarium. W otoczeniu pól, z daleka od wielkomiejskiego zgiełku, Lubiszewo pokazuje, jak bardzo lokalne, „małe” sanktuarium potrafi stać się wielkim miejscem na duchowej i turystycznej mapie regionu.